Corona pozostawała dla mnie jeszcze do niedawna nazwą klubu piłkarskiego. Ewentualnie w innej pisowni – Korona – nasuwała obraz atrybutu władzy królewskiej. Niestety, od tygodni wszechobecny temat coronawirusa kojarzy się z innym rodzajem władzy: władzy nad naszym życiem. Władzy absolutnej.

Jeszcze trzy miesiące temu świąteczne spotkania z bliskimi i znajomymi stanowiły o oczywistej jakości naszego życia. Teraz słyszymy Abstand Halten i Wir bleiben zu Hause. W marcu programy informacyjne straszyły obrazami wyludnionych miast, opustoszałych półek sklepowych, diagramów z rosnącą liczbą zarażonych i zmarłych,  transmisjami z hiszpańskich szpitali, w których chorzy  leżą pod ścianą szpitalnego korytarza. Nowa rzeczywistość? Zamknięte granice, zakazy spotkań w miejscach publicznych, odwołane koncerty, sportowe rozgrywki, zamknięte szkoły, przedszkola, przedsiębiorstwa i świątynie. Coronavirus stał się problemem ogólnoświatowym. Podczas gdy większość głów państw używa wojennej retoryki i nawołuje do walki z wirusem, Kanclerz Niemiec Angela Merkel apeluje o solidarność i przejęcie odpowiedzialności za zdrowie swoje i innych. Przejawem takiego braku solidarności były chociażby Hammsterkäufe (chomikowe zakupy). Ciekawe, że w Niemczech szybko zabrakło papieru toaletowego, podczas gdy we Francji to wino i prezerwatywy stały się towarem deficytowym. Co kraj to obyczaj… zachowania wywołane poczuciem zagrożenia dużo mówią o strategiach i wartościach.

Rok 2020 stał się szczególnym, a dopiero co się zaczął. Skutki obecnej sytuacji można przewidywać, ich rozmiary nie są jeszcze do oszacowania. W globalnym wymiarze gospodarczym, społecznym i politycznym (ogólnoświatowy kryzys gospodarczy porównywany z tym z początku 20. wieku, upadłość firm, bezrobocie) jak też w wymiarach osobistych.

Pojawiły się nowe regulacje dotyczące codzienności i nowe problemy. Przygotowałam krótki leksykon Niemcy w czasie Corona wraz z informacjami m.in. o tym, jaką pomoc i gdzie można uzyskać w razie problemów finansowych, gdzie szukać wsparcia, na co zwrócić uwagę przy przekraczaniu granicy poszczególnych Bundeslandów. Nie wiem, jak długo nasze życie będzie podporządkowane rygorom czasu Corona. Na pewno musimy nauczyć się żyć z nową chorobą i przygotować na nieprzewidywalne wyzwania. Mam nadzieję, że przygotowany przeze mnie leksykon w jakimś stopniu pomoże.

 

Niemcy w czasie Corona cz. 1

 

Arbeit  Arbeitslosigkeit w kwietniu wynosiła 2,644 miliona (5,8%) i była wyższa od kwietnia 2019 roku o 415 tysięcy (dane Bundesagentur für Arbeit, BA). Jako niepokojący interpretowany jest fakt, że liczba bezrobotnych wzrosła w kwietniu, w miesiącu oczekiwanego spadku: w normalnej sytuacji kwiecień był miesiącem ożywienia w gastronomii, rolnictwie czy branży budowlanej. Wzrost liczby bezrobotnych w kwietniu zdarzył się w Niemczech po raz pierwszy od czasu zakończenia drugiej wojny światowej. Wszystko zależy od tego, kiedy skończy się Shut-Down.  Do najbardziej dotkniętych bezrobociem branż należą turystyka, hotelarstwo i gastronomia, branża samochodowa, przewozy lotnicze, międzynarodowe przewozy autobusowe.

Ponieważ oddziały BA zamknięte są dla klientów możliwy jest jedynie kontakt telefoniczny. Bundesagentur für Arbeit zamieściła na swojej stronie informacje o sposobie kontaktowania się i meldowania. Link do podstrony znajdziecie tutaj

Berufe, systemrelevante Berufe.  Jeden z najbardziej bolących problemów to zamknięcie szkół, przedszkoli oraz tzw. Tagesmutter (popularna w Niemczech forma opieki nad maluchami). Organizowanie opieki nad dziećmi pozostało sprawą rodziców, szybko jednak stało się jasne, że niektórzy muszą przyjść do pracy, jak choćby lekarze, pielęgniarze czy opiekuni osób starszych. Z myślą o nich uruchomione zostało tzw. Notbetreuung, opieka przedszkolna nad dziećmi w ograniczonej formie. Katalog zawodów ważnych dla funkcjonowania systemu, czyli systemrelevante Berufe stale jest poszerzany, z tym związana jest rosnąca grupa dzieci mających prawo do Notbetreuung i – oczywiście – konieczność stopniowego otwierania grup przedszkolnych.

Do tej grupy należą obecnie m.in.: zawody medyczne, zawody związane z zaopatrzeniem w żywność, leki, wodę i prąd, sprzątający w ważnych dla systemu budynkach (dezynfekcja szpitali, aptek, praktyk lekarskich, przedszkoli), służby ochronne, notariusze, adwokaci, doradcy podatkowi, pracownicy banków, pracujący w firmach szyjących ubrania ochronne i maski, wychowawcy przedszkolni i nauczyciele. Także osoby samotnie wychowujące dzieci zostały włączone do tego katalogu. Tutaj znajdziesz kompletną listę zawodów istotnych dla systemu i uprawniających do złożenia wniosku o opiekę nad dzieckiem w ramach Notbetreuung. Dane zaktualizowane na dzień 30 kwietnia. Ważne: nie wystarczy być przedstawicielem danego zawodu, trzeba go jeszcze wykonywać. Przykład: mama dwójki dzieci, pielęgniarka na urlopie macierzyńskim, nie otrzyma miejsca w ramach Notbetreuung dla starszego dziecka, ponieważ nie jest obecnie aktywna zawodowo.

Corona  Nie mogło w moim leksykonie zabraknąć tego hasła, choć nie będę się w tym miejscu rozpisywać. Wiadomościami dotyczącymi Corona bombardowani jesteśmy wszyscy, media żyją tym tematem i z tego tematu. Podobnie jak żerujący na Corona-boom producenci oraz sprzedawcy farmaceutyków i wszelkiej maści preparatów chroniących przed zarażeniem się Corona (mowa o środkach ogólnie wzmacniających, zmieniony został slogan reklamowy na bardziej aktualny), sprzedający po horendalnych cenach maseczki ochronne, rękawiczki jednorazowe i środki dezynfekujące, itd. itp.

Kończąc: aktualne informacje o dynamice rozwoju liczby zarażonych znajdziecie wpisując w wyszukiwarkę hasło Corona live ticker lub odwiedzając stronę Robert Koch Institut (RKI)

DFB, Deutscher Fußball Bund Niemiecki Związek Piłki Nożnej i zaburzony sezon. Temat numer dwa we wszystkich mediach niemieckich, zaraz po Corona, to piłka nożna, dokładnie jej brak. Piłka nożna wydaje się być uspokajającym opium dla ludu, który kiedyś domagał się chleba i igrzysk, dziś piwa i piłki. Piwo zostało wykreślone z kalendarza (o tak! Oktoberfest w tym roku został odwołany), pozostała piłka. Debaty o tym czy przybrały charakter kiedy wystartują rozgrywki. Już wiadomo: w połowie maja, z zachowaniem szczególnych zasad ostrożności. Mecze będą odbywały się oczywiście przy pustych stadionach – tzw. Geisterspiele, transmitować je ma publiczna telewizja.

E Eltern czyli czapki z głów. 16 marca br. rodzice małych dzieci i tych w wieku wczesnoszkolnym, które wymagają jeszcze opieki, stanęli przed poważnym wyzwaniem pogodzenia aktywności zawodowej i zajęcia się dzieckiem (dziećmi). Wsparcia nie mogą udzielić dziadkowie: zarówno z uwagi na wiek i ewentualne choroby, jak też zakaz odwiedzin. Osobiście uważam, że rodziny z małymi dziećmi są grupą najbardziej dotkniętą skutkami ograniczeń w czasie Corona. Ta grupa dotkliwiej niż inni dotknięta jest spadkiem dochodów: aby zaopiekować się dzieckiem, część rodziców korzysta z nieodpłatnego urlopu lub ogranicza czy też rezygnuje  z wykonywania własnej działalności. Dotknięci bezrobociem lub ograniczeniem zarobków rodzice dotkliwiej odczuwają skutki finansowe, a dodatkowa odpowiedzialność za dzieci powoduje zwielokrotniony stres (zawiodłem lub zawiodłam moje dzieci). Rodzice pracujący na zlecenie pracodawcy w domu bardzo szybko zderzają się z granicami własnych możliwości czasowych. Nawet w rodzinach, które wypracowały nową strukturę czasu, pojawiło się po 6 tygodniach zmęczenie, rodzice mówią otwarcie o wyczerpaniu zapasów energii. W obecnym trybie nie mają bowiem wolnej przestrzeni dla siebie lub dla partnerstwa. Pod G und N znajdują się informacje dotyczące form pomocy poradniczej lub finansowej.

F Föderalismus, a dokładnie jego skutki. Republika Federalna Niemiec jest krajem związkowym. Obowiązuje ścisła współpraca, jednak każdy z 16 Bundeslandów podejmuje decyzje m.in. dotyczące szkół, przedszkoli. Obecnie też każdy Bundesland sam definiuje niezbędne środki ostrożności w czasie Corona, jak np.: terminy i etapy otwarcia szkół i przedszkoli, dużych sklepów, świątyń, katalog istotnych dla systemu zawodów. Przyznać trzeba, że Bundeslandy meldowały różne liczby zachorowań na Corona, czym usprawiedliwiane były różne środki zapobiegawcze. Brak jednego dla całego kraju katalogu tego, co dozwolone, a co nie, wywoływało i wywołuje irytację. Jeszcze w połowie kwietnia mieszkańcy Bawarii jeździli za granicę do Badenii Wirtembergii na zakupy do marketów budowlanych (Bawaria otworzyła je dopiero 20 kwietnia). Najbardziej chyba absurdalny jest przykład pola golfowego, przez które przebiega granica dwóch Bundeslandów: Bremen i Dolnej Saksonii (Niedersachsen). Podczas gdy w Bremen można grać w golfa, w Dolnej Saksonii  jeszcze nie. Dlatego część pola odgrodzona jest taśmą a za jej przekroczenie grozi mandat.

Zachęcam do odwiedzania stron internetowych Bundeslandów, tam na podstronach Bürger lub Bürgerthemen znajdziecie codziennie aktualizowane informacje o obowiązujących ograniczeniach lub też o zniesieniu niektórych ograniczeń.

G Geld Pieniądze to nie wszystko – mówią często osoby je posiadające. Corona w wymiarach osobistych oznacza często problemy finansowe. Z końcem marca tego roku wszedł w życie Sozialschutz-Paket, rozszerzający katalog wsparcia finansowego w czasie Corona. Skorygowane zostały zasady przyznawania Grundsicherung (ALG2, potocznie Hartz IV), zgodnie z nimi osoby meldujące się pomiędzy 1 marca a 30 czerwca br. mogą zachować po złożeniu oświadzenia niewielki majątek i przez sześć miesięcy nie będzie sprawdzany stan majątkowy. Ponadto wydłużony o trzy miesiące okres uprawnień do ALG1 czyli (Arbeitslosengeld 1).

Dla rodziców zmuszonych do rezygnacji z części lub całości dochodów z uwagi na konieczność przejęcia opieki i kształcenia swoich dzieci, został wprowadzony tzw. Lohnersatz. Jest on wypłacany w wysokości 67% ostatnich przychodów i przysługuje przez sześć tygodni.

Sozialschutz-Paket przewiduje ponadto dla rodziców z niskimi dochodami tzw. Notfall-KIZ Notfall Kinderzuschlag. Rodzice składający wnioski pomiędzy 1 kwietnia a 30 września br. Korzystają z uproszczonej i trochę korzystniejszej procedury przyznawania dodatku. Podstawą prawa do tego dodatku są zarobki tylko z ostatniego miesiąca, odpada też procedura sprawdzania majątku (wystarcza oświadczenie).

Jak i gdzie starać się o powyższe świadczenia? Informacje dostępne są tutaj

Wprowadzony został szereg zwolnień i środków pomocowych dla samodzielnie wykonujących działalność gospodarczą oraz małych przedsiębiorstw z branż dotkniętych skutkami ograniczeń. Dopłaty, zwolnienia podatkowe, kredyty i poręczenia państwowe mają wesprzeć w czasie utraty zarobków i powstrzymać falę upadłości. Wszystkie te środki pomocy jak też zasady ich przyznawania opisane są na stronie rządowej

H Home, czyli: Home-Office, Home-Schooling, Home-Kindergarten. Jak już pisałam, rodziny zostały obarczone zwielokrotnionymi obowiązkami. Prywatna przestrzeń domowa stała się dla wielu także miejscem pracy, zajmowania się własnymi małymi dziećmi, nauczania dzieci starszych. Nie wiem, czy próbowaliście wytłumaczyć trzylatkowi, że mama ma pracę do wykonania i nie może się z nim bawić. Efekt jest odwrotny, w takiej sytuacji dzieci tym bardziej potrzebują bliskości. Dużo rozmawiam z rodzicami i od nich wiem, że czują się pozostawieni sami sobie z ogromnym wyzwaniem. Doba ma tylko 24 godziny. Rodzice zmuszeni są wytłumaczyć nowy materiał, zmotywować, sprawdzić, przesłać, korespondować z nauczycielami. Nie wszyscy mają talent do nauczania czy też znają metody dydaktyczne. Znajoma, matka z trójką dzieci stwierdziła ostatnio: mam troje dzieci, ale dwunastu różnych nauczycieli!

Od 4 maja, w niektórych landach od 11 maja, w ograniczony sposób i po wprowadzeniu wymaganych środków ostrożności będą odbywały się zajęcia szkolne. Przede wszystkim uczniowie klas zamykających określony etap edukacji wrócą do sal lekcyjnych. Modele powrotu opierają się na podziale klas na dwie grupy. Oznacza to, że uczniowie jeden tydzień będą chodzić do szkoły, w drugim nadal uczyć się będą w domu. Rząd niemiecki uruchomił pakiet pomocy finansowej dla szkół na rozwój platform nauczania on-line, także pomoc rodzinom niezamożnym w postaci dopłat do zakupu komputera (w wysokości do 150 Euro na laptop). Informację podano w ostatnim tygodniu kwietnia, w tej chwili jeszcze nie podany został termin, kiedy będzie można skorzystać z tej formy wsparcia.

Home-Schooling w Niemczech wiąże się z koniecznością wystarczającej znajomości niemieckiego. Rodziny, dla których niemiecki jest drugim językiem, nie znające go w stopniu dobrym, nie są w stanie wywiązać się z nauczania w domu. Podobnie jak rodzice z ojczystym niemieckim, operujący nim w stopniu mocno ograniczonym. Bariera językowa i nieumiejętność wsparcia własnego dziecka w obecnej sytuacji, pogłębi już i tak istniejące nierówności szans kształcenia dzieci. Podobny problem dotyczy dzieci przedszkolnych rozpoczynających po wakacjach naukę w szkole.

W mediach publicznych powracają wypowiedzi dorosłych o stratach emocjonalnych i społecznych ich dzieci, o konsekwencjach zamknięcia przedszkoli. Część dzieci tęskni za wychowawcami/-czyniami i przyjaciółmi, równie dużo dzieci przyznaje szczerze, że fajnie być z rodzicami w domu i nie chce wracać do przedszkola. Przedszkole, w którym pracuję, oferuje tylko Notbetreuung dla maleńkiej grupy dzieci. Większość pracowników przedszkola pracuje z domu, nadrabiając dokumentację, dokształcając się itd. Podtrzymujemy kontakt z dziećmi, piszemy listy do dzieci i przekazujemy rodzinom inspirujące materiały. Oczywiście, pozytywnie wykorzystaliśmy czas na prace koncepcyjne, jednak brakuje nam esencji naszej pracy, czyli właśnie pracy z dziećmi. Kiedy przedszkola przyjmą znowu wszystkie dzieci? Po ostatnim „szczycie” w sprawie przedszkoli wiadomo jedynie, że landy mają samodzielnie podejmować decyzje jak szybko i w jakim stopniu będą one otwierane. Połowa maja – początek czerwca to najczęstsze terminy otwarcia placówek dla okoły połowy liczby dzieci. Z opieki przedszkolnej będą mogły skorzystać m.in. dzieci wymagające szczególnego wsparcia z uwagi na sytuację rodzinną.

Informacje o kolejnych krokach ponownego otwarcia szkół i przedszkoli znajdziecie na stronach landów (hasło Föderalismus).

 

Wpis zrobił się mocno długi, druga część leksykonu (Kurzarbeit, Maskenpflicht, Quarantäne, Pendler, Schule) wkrótce.

Pozostańcie zdrowi!

 

Foto: Pixabay, Herrmann, Richter